شاید با مفهوم اعوجاج در لنز شنایی نداشته باشید. این مقاله میتواند به آشنایی و رفع این مشکل شما کمک شایانی بکند. در آغار این مقاله باید بگویم هر چند لنز دوربین شما ممکن است خوب باشد، اما شما باید این نکته را بدانید که چگونه اعوجاج لنز را کشف (و اصلاح) کنید. در این مقاله ما هر چیزی را که عکاسان باید در عکاسی کودک در آتلیه کودک بدانند تا بهترین نتایج را از لنزهای خود بگیرند برای شما عزیزان توضیح خواهیم داد. ما با پاسخ دادن به برخی از رایج ترین سوالات در مورد اعوجاج لنز آغاز خواهیم کرد، سپس به چند نمونه اعوجاج لنز نگاهی می اندازیم و در پایان، سعی می کنیم چند اصطلاح فنی را توضیح دهیم و برخی از این مفاهیم را به زبان ساده بیان کنیم.


ممکن است شما بگویید که لنز گران قیمت من بی نقص نیست؟

ما به شما می گوییم تمام لنزها نقص نوری دارند، و تصاویری ایجاد می کنند که نسخه های کامل و بی عیبی از سوژه هایی که به سمتشان نشانه رفته بودند نیستند. اگرچه تولید کنندگان سخت گیر سعی می کنند لنز های بی عیب و نقص ایجاد کنند، در واقع هیچ راهی برای تولید لنزی که تا حدودی مشکل اعوجاج و ابیراهی نداشته باشد، وجود ندارد.
نتیجه اینکه : اگر من پول بیشتری برای لنزم بپردازم، تصاویری با اعوجاج کمتر از آن به دست خواهم آورد؟

باید پاسخ دهیم که قطعا قیمت لزوما شاخص کیفیت نیست. میزان اعوجاج لنز شما تا حد زیادی وابسته به نوع لنز و ساخت آن است. قیمت نقش دارد، اما عواملی مانند فاصله کانونی نیز به همان اندازه مهم می باشند.

به عنوان نمونه باید بگوییم ، هرچه لنز واید تر (عریض تر) باشد، بیشتر ممکن است خطوط صاف خمیده به نظر برسند. لنزهای زوم بیشتر از لنزهای پرایم مستعد اعوجاج هستند – تنها به این دلیل که اصلاح ابیراهی ها در هر فاصله کانونی امکان پذیر نیست.

در ضمن هیچ گونه تضمینی وجود ندارد که یک لنز پرایم کامل و بی عیب باشد – اما این درست است که هرچه محدوده زوم بزرگتر باشد (مانند لنزهای سوپر زوم)، این اعوجاج ها قابل توجه تر می شوند.
پرسش: این نکته که من هیچ وقت متوجه هیچ مشکلی در مورد لنزم نشده ام…

پاسخ: باید بگوییم این ممکن است برای بسیاری از ما صدق کند. مسئله ی اصلی این است که طراحی لنز در سال های اخیر فوق العاده بهبود یافته است، و دقت وحشتناک آخرین سنسورهای دیجیتال به پیشرفت طراحی لنز سرعت بخشیده است. با داشتن یک SLR دیجیتال خوب و یک لنز معتبر این اعوجاج ها خیلی جزئی هستند – اما وجود دارند.
پرسش :بنابراین ما هیچ وقت آن را به طور بی نقص نداشته ایم؟

قطعا در ست است ! اما یک چیز ابتدایی مانند تیرگی در گوشه های تصویر هنوز هم یکی از مشکلات تصاویر مدرن است، همانطور که برای پیشگامان عکاسی بوده است. فقط مسئله اینجاست که این افکت وینیتینگ (vignetting – تیره شدن گوشه های تصویر) این روزها خیلی قابل توجه نیست. در واقع، ما تمایل داریم قبول کنیم که لبه های تصاویر کمی تیره تر خواهد بود – بنابراین حتی به آن توجه نمی کنیم  و بعضی برای اغراق آمیز کردن این افکت، گوشه های تصاویر خود را در فتوشاپ تیره تر می کنند . از یک سطح سفید به طور یکنواخت نورپردازی شده یک عکس بگیرید، بر روی کامپیوتر خود با دقت به آن نگاه کنید، وشما  خیلی زود متوجه خواهید شد که مرکز آن روشن تر است. این اثر تیرگی را می توان با استفاده از تنظیمات سفارشی بر روی دوربین های خاص، یا با استفاده از نرم افزار ویرایش تصویر استاندارد از بین برد.
پرسش : بطور کلی چند نوع مختلف اعوجاج نوری وجود دارد؟

در جواب باید بگوییم ده ها نوع از این نقص ها وجود دارند، از آستیگماتیسم گرفته تا کما، اما دو یا سه نوع وجود دارند که به طور ویژه ارزش توجه دارند.
ابتدا با ساده ترین نمونه قابل درک شروع می کنیم

در اینجا ما با اعوجاج خطوط منحنی (curvilinear distortion) شروع خواهیم کرد. این اعوجاج چندین نوع مختلف دارد، اما نوعی که شما بیشتر از همه خواهید دید، اعوجاج خمره ای (barrel distortion) است. وقتی شما از یک لنز اولترا واید استفاده می کنید، تشخیص آن واقعا آسان است، و باعث می شود که خطوط صاف در لبه کادر به سمت بیرون خم شوند. این اثر بر روی یک لنز چشم ماهی (fisheye) از این هم مشهودتر است، که در آن برای به دست آوردن عریض ترین نمای دید ممکن، این اعوجاج ها توسط طراحان لنز اصلاح نشده رها می شوند.
پرسش چه نوع اعوجاج های خطی دیگری وجود دارند؟

پاسخ : در واقع اعوجاج جاسوزنی (Pincushion distortion) اغلب در لنزهای تله فوتوی بلند دیده می شود – و باعث می شود که خطوط به سمت داخل خم شوند. این اثر معمولا خیلی ظریف است، و به طور معمول مشخص و بارز نیست مگر این که از سوژه های مستطیل شکل به طور مستقیم عکس بگیرید. برخی از لنزهای زوم می توانند علائم اعوجاج سبیلی (moustache distortion) را نشان دهند – که در آن یک تصویر می تواند هر دو اعوجاج جاسوزنی و خمره ای را نشان دهد. این نوع اعوجاج معمولا در لنزهای زوم واید دیده می شود، و سبب می شود خطوط مستقیم موج دار به نظر برسند.
پرسش: به نظر شما در حقیقت من باید مراقب چه چیز دیگری باشم؟

توجه داشته باشید که کج‌نمایی یا ابیراهی رنگی (Chromatic aberration) احتمالا بزرگترین ترس و نگرانی یک عکاس SLR مدرن است. همانطور که ما بر روی تصاویر خود زوم می کنیم، حاشیه رنگی ای که به وجود می آورد، به مراتب قابل توجه تر از روزهای عکاسی با فیلم است (زمانی که این مشکل تنها در عکس های خیلی بزرگ شده دیده می شد).
 پرسش: در کجا احتمال بیشتری برای دیدن ابیراهی رنگی وجود دارد؟

برای توضیح این مطلب باید بگوییم این مشکل تمام لنزها را با هر فاصله کانونی تحت تاثیر قرار می دهد، اما در فواصل کانونی خیلی طولانی تر و در لنزهای ارزان قیمت تر، برجسته تر خواهد بود. همچنین ارزشش را دارد که نگاهی به تست های لنز بیاندازید، چون این پدیده برخی از مدل ها را بیش از مدل های دیگر تحت تاثیر قرار می دهد. شما آن را در لبه های سوژه ها، و به سمت لبه های تصویر خواهید دید. جایی که یک خط سفید دارید که از یک ناحیه تیره تر عبور می کند دیدن آن ساده تر است در واقع قاب های پنجره در تصویر شما جای خوبی برای نگاه کردن می باشند.
پرسش : آیا من می توانم کاری برای آن انجام دهم؟

پاسخ : بله، با ویرایش می توان آن را اصلاح کرد. حتی ممکن است دوربین شما برنامه ای داشته باشد که به شما کمک کند این مشکل را برطرف کنید. فتوشاپ CS ابزارهای خوبی برای به حداقل رساندن اثر آن بر روی تصاویر شما دارد. نرم افزار PTLens نیز خوبی می باشد.
پرسش: بطور کلی انواع اعوجاج لنز چیست؟ :

در زیر سعی کرده ایم نمونه هایی از انواع معمول (متداول) اعوجاج لنز وجود دارد که نشان می دهد چگونه آنها بر ترکیب بندی شما تاثیر می گذارند.
۱- اعوجاج خمره ای یا Barrel Distortion

 

 

توجه کنید که اعوجاج خمره ای تصویری ایجاد می کند که در آن خطوط به بیرون به سمت لبه ها خمیده می شوند – که باعث می شود مستطیل ها به شکل خمره به نظر برسند.
۲- اعوجاج جاسوزنی یا Pincushion Distortion

مد نظر داشته باشید که اعوجاج جاسوزنی باعث می شود به نظر برسد که خطوط به داخل به سمت مرکز خم شده اند  که باعث می شود مستطیل ها مانند خطوط یک جاسوزنی به نظر برسند.

 

در تصویر بالا  تفاوت اعوجاج خمره ای و جاسوزنی را مشاهده می نمایید.
۳- ابیراهی رنگی یا  Chromatic Aberration

 

در حقیقت ابیراهی رنگی (یا achromatism) معمولا از طریق حاشیه رنگی ای که بر روی خطوط و لبه ها در تصویر ایجاد می کند، دیده می شود.
۴- وینیتینگ یا Vignetting

 

بادی بگوییم تمامی لنزها تصویری ایجاد می کنند که لبه های آن تاریک تر از مرکز آن است – این حالت تحت عنوان وینیتینگ شناخته شده است، و می تواند به عنوان ابزار سبک شناسی مورد استفاده قرار گیرد. این افکت گاهی به عمد و در نرم افزار هایی چون فتوشاپ اعمال می شود که لبه های عکس را تیره تر می نمایند.
۵- بدون اعوجاج

ودر اخر اینکه بدون اعوجاج لنز، که در آن خطوط مانند واقعیت مستقیم هستند. هیچ تیرگی در لبه ها وجود ندارد، و همه رنگ ها سر جای خود هستند.
پرسش : چرا ابیراهی رنگی اتفاق می افتد؟

 

پاسخ : همانطور که می دانید هدف یک لنز شکست نور است  یعنی برگرداندن مسیر مستقیم اشعه ها با یک زاویه و به سمت سنسور.

متاسفانه، طول موج های مختلف نور با مقادیر کمی متفاوت برگردانده می شوند (شکست پیدا می کنند)، به این معنی که مسیر نور قرمز با زاویه متفاوتی نسبت به نور آبی برگردانده می شود، که باز هم مقدار آن با نور سبز متفاوت است.

سپس رنگ های متفاوت در نقاط مختلف متمرکز می شوند، در نتیجه حاشیه های رنگی (colour fringing) به وجود می آید.

 
انواع مختلف ابیراهی

۱- ابیراهی رنگی عرضی (lateral chromatic aberration) که حاشیه های رنگی ایجاد می کند، و با این واقعیت ایجاد می شود که بزرگنمایی تصویر با طول موج تغییر می کند.

۲- ابیراهی رنگی طولی یا محوری (Longitudinal chromatic aberration) با طول موج های مختلف متمرکز شده در فواصل مختلف ایجاد می شود. هر دو این کج‌نمایی هایی رنگی در تصویر فوق نشان داده شده است.

این سبب ایجاد نرمی در کل تصویر می شود، و با اجتناب از عریض ترین دیافراگم برای به حداکثر رساندن عمق فوکوس می توان آن را کاهش داد.
تعاریف تخصصی درباره اعوجاج:
۱- اعوجاج خمره ای

نقص لنز، متداول در لنزهای اولترا واید که خطوط صاف را در لبه ها به سمت بیرون خم می کند.
۲- ابیراهی رنگی

نقص لنزی که در آن طول موج های نور با مقادیر (زوایای) مختلف شکسته می شوند، یا در فواصل مختلف متمرکز می شوند.
۳- اعوجاج جاسوزنی

نقص لنز معمول در لنزهای تله فوتوی بلند که باعث می شود به نظر برسد که تصویر در لبه ها به سمت داخل خم شده است.
APO-4

آپوکرومات (Apochromat). نوعی لنز، ساخت شرکت سیگما و شرکت های دیگر، که برای تصحیح ابیراهی رنگی طراحی شده است.
 ۵-ED

پراکندگی بسیار کم (Extra-low dispersion). برخی از لنزهای نیکون طراحی شده برای تصحیح ابیراهی رنگی.
UD6

پراکندگی بسیار کم (Ultra-low Dispersion). المان موجود در برخی از لنزهای سری L کانن که برای تصحیح ابیراهی رنگی طراحی شده است.
منبع:

عکاسی